Als klimaatverandering een wereldwijde financiële crisis veroorzaakt

Als de wereld erin slaagt om, gedwongen door klimaatverandering, een snelle en succesvolle transitie te maken naar een klimaatneutrale economie, leidt dat wellicht tot een wereldwijde financiële crisis. Financiële instellingen kunnen zich op een dergelijke mogelijkheid voorbereiden met scenarioplanning en klimaatrisicobeheer.

Het voorspellen van schommelingen op de wereldwijde financiële markten kan vergeleken worden met het staren in een glazen bol. Vooruitkijken en voorspellen wordt nog lastiger als we de effecten van klimaatverandering en de energietransitie hierin meenemen. Maar toch: een van de (vele) mogelijke uitkomsten is dat een snelle en succesvolle overgang naar wereldwijde klimaatneutraliteit een wereldwijde financiële crisis veroorzaakt.

Het ontstaan van een financiële crisis is geen lineair proces, maar eerder een samenkomen van veel verschillende factoren. Een mogelijke financiële crisis veroorzaakt door klimaatverandering zou ook dat kenmerk van gelijktijdigheid vertonen.

Overheden, bedrijven en individuen moeten namelijk allemaal fors investeren in activiteiten om zich aan te passen aan klimaatverandering, bijvoorbeeld door de overgang naar duurzame energie, door het bouwen van klimaatbestendige infrastructuur en door het implementeren van duurzame bedrijfsmodellen. Maar naarmate de klimaatcrisis zich verder ontwikkelt, wordt de mogelijkheid dat deze initiatieven onvoldoende blijken, steeds groter. Niet alleen voor de aarde, maar ook voor investeerders, en als dit inderdaad gebeurt, kan instabiliteit op de financiële markten volgen. Zeker waar vermogensbezitters en vermogensbeheerders zich aan klimaatneutraliteit hebben gecommitteerd. Deze goedbedoelde toezeggingen zouden, als ze niet zorgvuldig worden beheerd, aanzienlijke onbedoelde gevolgen kunnen hebben.

Verzekeraars

De vernietiging van infrastructuur, bedrijfspanden en huizen als gevolg van steeds vaker voorkomend en intensiverend extreem weer, verhoogt de financiële last van de aanpassing aan klimaatverandering. Dit geldt niet alleen voor de kosten die gepaard gaan met het herstellen van infrastructuur en bedrijfspanden, maar ook voor de onvermijdelijke stijging van verzekeringspremies in de komende jaren. Als verzekeren voor bedrijven of individuen onbetaalbaar wordt, kan dit de effectiviteit van verzekeraars als een essentiële buffer voor het financiële systeem verminderen.

Als de wereld doorgaat met de overgang naar een koolstofarme economie, zouden investeerders gedwongen kunnen worden zich versneld terug te trekken uit fossiele brandstoffen en andere zogenaamde 'vuile', koolstofintensieve bedrijven. Deze desinvestering, gestuurd door beleidswijzigingen, kan ertoe leiden dat activa, velen van wereldwijd belang, waardeloos worden.

Tegelijkertijd zouden investeerders in hun sprint naar klimaatneutraliteit aandelen kunnen gaan dumpen van bedrijven die niet op koers liggen met hun duurzaamheidsstrategieën, en zo aanzienlijke marktverstoringen kunnen veroorzaken als het aantal verkopers aanmerkelijk groter is dan het aantal kopers.

Cruciale rol

De realiteit is dat er een sterk onderling verband is tussen elk van deze scenario's en dat we ze daarom gelijktijdig kunnen zien plaatsvinden. De toenemende druk op nationale schatkisten, prime brokers en banken, gecombineerd met waardedalingen en toenemende financiële instabiliteit, vormt een recept voor een economische ramp die mogelijk grotere gevolgen heeft dan de wereldwijde financiële crisis van 2008 of zelfs de Grote Depressie.

Hoewel de vooruitzichten somber lijken, heeft de wereld wel degelijk de mogelijkheid om de meest extreme gevolgen van klimaatgerelateerde financiële schokken te vermijden of op zijn minst te beperken. Als grootste beheerders van kapitaal hebben pensioenfondsen, verzekeraars, staatsinvesteringsfondsen, vermogensbeheerders en banken een cruciale rol te vervullen.

Impact op portefeuilles

Als financiële instellingen het wereldwijde financiële systeem willen leiden door wat waarschijnlijk een zeer ingrijpende milieu-sociaal-economische gebeurtenis zal zijn, is het essentieel dat ze alle risico’s en kansen volledig evalueren en begrijpen. Hoe goed is een portefeuille in staat een door klimaatverandering en de transitie gedreven liquiditeitscrisis te doorstaan? Het is even cruciaal dat klimaatverandering wordt geïntegreerd in risicobeheerkaders en dat de potentiële impact op portefeuilles wordt geëvalueerd.

Het belang dat wordt gehecht aan klimaatscenario-analyse en modellering heeft ertoe geleid dat het binnen de financiële dienstverlening een gangbaar en effectief instrument is geworden om het financiële systeem beter voor te bereiden op ernstige schokken. De recente lancering van de eerste grootschalige verkennende scenario-oefening (System-Wide Exploratory Scenario, SWES) door de Bank of England, in samenwerking met de Financial Conduct Authority (FCA), is hiervan een bewijs. De SWES zal inzicht geven in hoe banken en andere financiële instellingen zich onder stressvolle financiële marktomstandigheden gedragen, met speciale aandacht voor liquiditeit en hoe deze kan veranderen tijdens deze periodes.

Beter voorbereid

Hoewel de vraag of, hoe en wanneer een financiële crisis als gevolg van klimaatverandering zich zal ontvouwen onmogelijk te beantwoorden blijft, zullen financiële instellingen die meer middelen investeren in scenarioplanning en klimaatrisicobeheer ervoor zorgen dat ze beter voorbereid zijn om met een dergelijke eventualiteit om te gaan. Het is de kracht van klimaatscenarioverhalen wat hen helpt om klimaatgerelateerde risico’s beter te begrijpen.

Vragen?

Heb je vragen over dit blog of wil je meer weten over scenarioplanning, neem dan contact op met je Ortec Finance contactpersoon of vul ons contactformulier in.

Meer over

Bekijk meer over onze economische scenario’s via Economic Scenario Generator.